จาก 3,000 สู่ 280,000: ถอดบทเรียนความสำเร็จ 'กองทุนแก้จน' บ้านคลองหมาก โมเดลกลุ่ม 10 คน พลิกชีวิตลูกหนี้

จาก 3,000 สู่ 280,000: ถอดบทเรียนความสำเร็จ 'กองทุนแก้จน' บ้านคลองหมาก โมเดลกลุ่ม 10 คน พลิกชีวิตลูกหนี้

บทความนี้ถ่ายทอดเรื่องราวความสำเร็จในการฟื้นฟู "กองทุนแก้ไขปัญหาความยากจน (กข.คจ.)" บ้านคลองหมาก จังหวัดกระบี่ ซึ่งเป็นกรณีศึกษาที่น่าสนใจในการพลิกฟื้นกองทุนที่เกือบจะล้มเหลวให้กลับมาเข้มแข็ง สร้างโอกาสและรายได้ให้กับชาวบ้าน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการพัฒนากลไกการบริหารจัดการหนี้ด้วย "โมเดลกลุ่ม 10 คน"

จุดเริ่มต้นและวิกฤตที่ต้องเผชิญ

เรื่องราวเริ่มต้นขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2555 เมื่อผู้ใหญ่บ้านคลองหมากคนใหม่ได้รับมอบหมายให้ดูแลกองทุน กข.คจ. ของหมู่บ้าน [00:15] สภาพของกองทุนในวันนั้นเรียกได้ว่าวิกฤตอย่างยิ่ง เมื่อได้รับมอบเงินสดมาเพียง 3,000 กว่าบาท แต่ในทางบัญชีระบุว่าต้องมีเงินในกองทุนรวม 280,000 บาท [00:51]

คณะกรรมการชุดใหม่ต้องเผชิญกับปัญหาใหญ่ เมื่อรายชื่อลูกหนี้ตามบัญชีที่ได้รับมากลับไม่ตรงกับความเป็นจริง ลูกหนี้หลายรายปฏิเสธว่าไม่เคยกู้ หรืออ้างว่าชำระหนี้หมดแล้ว [01:34] การทวงถามเป็นไปอย่างยากลำบาก บางรายถึงขั้นเสียชีวิตไปแล้วและไม่มีทายาทรับผิดชอบหนี้ต่อ ทำให้การจัดเก็บแทบเป็นไปไม่ได้เลย [02:36] คณะกรรมการจึงต้องใช้เวลาประชุมและหารือกันเป็นเวลาเกือบ 1-2 ปี เพื่อหาทางออก [02:49]

กลยุทธ์ฟื้นฟู: จากศรัทธาสู่การชำระหนี้

คณะกรรมการได้ปรึกษาเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนและใช้หลักการทางศาสนามาช่วยในการเจรจา โดยเฉพาะในชุมชนมุสลิม มีการพูดถึงความสำคัญของการชำระหนี้ก่อนเสียชีวิตตามหลัก "ฮุก" [03:53] เพื่อสร้างจิตสำนึกในการรับผิดชอบ

พวกเขาเริ่มป้อนข้อมูลและทำความเข้าใจกับลูกหนี้เก่าที่ค้างชำระ โดยขอให้ชำระหนี้เป็นรายเดือนในจำนวนน้อย ๆ เพียง 50-100 บาทต่อเดือน [03:12] แม้ว่าจำนวนเงินที่จ่ายจะไม่ตรงกับหนี้ที่ปรากฏในบัญชีอย่างเป็นทางการ แต่เป็นการขอให้ยอมรับและช่วยกันฟื้นฟูกองทุน การใช้กลยุทธ์นี้ประสบความสำเร็จในการรวบรวมเงินกลับคืนมาได้ถึงกว่า 100,000 บาท [03:34] ซึ่งถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญ

โมเดลกลุ่ม 10 คน: สร้างวินัยและความรับผิดชอบร่วมกัน

เมื่อได้เงินทุนกลับมาส่วนหนึ่ง คณะกรรมการได้ริเริ่มวิธีการปล่อยกู้แบบใหม่ที่ยั่งยืนและมีประสิทธิภาพ โดยเปลี่ยนมาใช้ "โมเดลกลุ่ม" [04:54] เพื่อให้กองทุนเดินหน้าต่อได้โดยไม่ต้องมีความขัดแย้ง:

• การจัดตั้งกลุ่ม: จัดตั้งกลุ่มย่อย กลุ่มละ 10 คน โดยมีประธานกลุ่ม เหรัญญิก และคณะกรรมการรวม 8 คน [04:59]

• การกู้ยืมและชำระคืน: สมาชิกแต่ละคนสามารถกู้ยืมเงินได้ 5,000 บาท [04:21] โดยกำหนดการชำระคืนคือ 17 เดือน ซึ่งมีการจ่ายรวมประมาณ 300 บาทต่อเดือน [05:43]

• กลไกการควบคุม: หัวใจสำคัญของโมเดลนี้คือ คณะกรรมการทั้ง 10 คนในกลุ่มมีอำนาจร่วมกันในการ "คัดผู้ที่กู้" ออกจากกลุ่มได้ หากไม่ปฏิบัติตามกติกา [05:49] กลไกการรับผิดชอบร่วมกันนี้ทำให้การบริหารจัดการหนี้เป็นไปอย่างราบรื่น และรับประกันว่าเงินกู้ 5,000 บาท จะถูกชำระคืนครบถ้วนเมื่อครบกำหนด 17 เดือน [06:11]

ความสำเร็จที่วัดผลได้

โมเดลกลุ่มได้ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่องและประสบความสำเร็จมาแล้วกว่า 5 ปี โดยไม่มีปัญหา [06:20] ปัจจุบันกองทุนได้ปล่อยสินเชื่อไปแล้วประมาณ 6 กลุ่ม ครอบคลุมผู้กู้ประมาณ 70 คน [06:50]

ความสำเร็จไม่ได้มีเพียงแค่ตัวเลข แต่รวมถึงการยกระดับคุณภาพชีวิตของชาวบ้าน [06:36] ดังเช่นคำบอกเล่าของลูกหนี้รายหนึ่งที่เปิดร้านน้ำชามา และได้ยืมเงินจากโครงการนี้เพื่อนำไปต่อยอดและพัฒนาร้านค้า จนทำให้รายได้ที่มาจากร้านน้ำชากลายเป็นรายได้หลักของครอบครัวอย่างเต็มภาคภูมิ [07:32]

กองทุน กข.คจ. บ้านคลองหมาก จึงเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนว่า การสร้างความร่วมมือ สร้างวินัย และใช้กลไกทางสังคมที่เหมาะสม สามารถเปลี่ยนวิกฤตให้เป็นโอกาส และคืนความสง่างามทางการเงินให้กับชาวบ้านได้อย่างแท้จริง

แหล่งที่มา: ความสำเร็จของกองทุนแก้ไขปัญหาความยากจน (กข.คจ.) บ้านคลองหมาก